آفت دهان؛ علت، علائم و درمان قطعی آفت دهان

آفت دهان چیست؟

خوب است بدانید آفت دهان (Aphthous Ulcer) یکی از شایع‌ترین مشکلات مخاط دهان است که به شکل زخم‌های کوچک، دردناک و سفید یا زردرنگ در داخل دهان ظاهر می‌شود. این ضایعات معمولاً در سطح داخلی گونه‌ها، لب‌ها، زبان، لثه و حتی سقف دهان ایجاد می‌گردند.
نام‌های دیگر این بیماری شامل:

• زخم آفتی دهان

• آفت راجعه (Recurrent Aphthous Stomatitis)

• زخم‌های آفتی عودکننده

آفت دهان یک بیماری مسری نیست اما می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد، زیرا خوردن، آشامیدن و حتی صحبت کردن را دشوار می‌کند.

علائم آفت دهانی و درمان آن

علت آفت دهان چیست؟

علت دقیق آفت دهان هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است، اما تحقیقات نشان داده‌اند که این بیماری با اختلال در سیستم ایمنی بدن ارتباط دارد. در واقع، زمانی که سیستم ایمنی به اشتباه به سلول‌های دهان حمله می‌کند، این نوع زخم‌ها ایجاد می‌شوند.

عوامل مختلفی در بروز آفت نقش دارند، از جمله:

عوامل محرک ایجاد زخم آفتوز دهان

1. استرس و اضطراب – زخم آفتوز دهان در زمان‌هایی مانند امتحانات یا فشارهای عصبی شایع‌تر است.

2. کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی – به‌ویژه ویتامین‌های گروه B، ویتامین C، آهن، روی، اسید فولیک، کلسیم و سلنیوم.

3. آلرژی غذایی و حساسیت‌ها – برخی غذاها مانند شکلات، گوجه‌فرنگی، توت‌فرنگی، گردو، مرکبات (لیمو، پرتقال، سیب) و لبنیات می‌توانند محرک باشند.

4. تغییرات هورمونی – شیوع بیشتر آفت در دوران قاعدگی و کاهش آن در دوران بارداری.

5. بیماری‌های زمینه‌ای – مانند بهجت، بیماری کرون، کولیت اولسراتیو، سلیاک، HIV/AIDS و اختلالات ایمنی.

6. عوامل عفونی – وجود برخی باکتری‌ها یا ویروس‌ها می‌تواند محرک باشد.

7. مواد شیمیایی تحریک‌کننده – خمیر دندان و دهان‌شویه‌های حاوی سدیم لوریل سولفات (SLS).

8. آسیب به مخاط دهان – به دلیل گاز گرفتن لب یا گونه، دندان تیز، پروتز نامناسب یا مصرف غذاهای سخت و تند.

علائم آفت دهان

• زخم گرد یا بیضی‌شکل سفید یا زرد با حاشیه قرمز

• درد و سوزش هنگام خوردن یا صحبت کردن

• گاهی تب خفیف و تورم غدد لنفاوی (در موارد شدید)

• معمولا بین ۷ تا ۱۴ روز طول می‌کشد تا بهبود یابد

درمان آفت دهان

اگرچه هنوز درمان قطعی آفتوز دهان وجود ندارد، اما روش‌های متعددی برای کاهش درد، سرعت بهبود و پیشگیری از عود مجدد توصیه می‌شود:

درمان‌های خانگی آفت دهان

• استفاده از خمیردندان بدون SLS

• مصرف ماست حاوی پروبیوتیک (لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس)

• شستشوی دهان با محلول آب نمک یا جوش شیرین

• پرهیز از غذاهای تند، ترش و محرک

• کاهش استرس و خواب کافی

درمان دارویی آفت دهان

• محافظ‌های موضعی (مانند Orabase) که روی زخم لایه محافظ ایجاد می‌کنند

• بی‌حس‌کننده‌های موضعی (لیدوکائین، بنزوکائین) برای کاهش درد

• دهان‌شویه‌های ضدباکتری و ضدالتهاب (کلرهگزیدین، پراکسید هیدروژن)

• کورتیکواستروئیدها (تریامسینولون، آفتازول) برای موارد شدید

• آنتی‌بیوتیک‌های موضعی (تتراسایکلین) جهت مهار رشد باکتری‌ها

• درمان بیماری‌های زمینه‌ای (مانند سلیاک، کرون یا کمبودهای تغذیه‌ای)

پیشگیری از زخم آفتوز دهان

• رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان

• مصرف کافی ویتامین‌ها و مواد معدنی

• مدیریت استرس با ورزش، یوگا یا مدیتیشن

• پرهیز از غذاهای محرک و آلرژی‌زا

• معاینه دندانپزشکی برای رفع عوامل آسیب‌زننده مانند دندان‌های شکسته یا پرکردگی‌های تیز

جمع‌بندی

آفت بیماری خطرناک یا مسری نیست، اما می‌تواند آزاردهنده و تکرارشونده باشد. شناخت عوامل محرک، اصلاح رژیم غذایی، مدیریت استرس و مراجعه به پزشک یا دندانپزشک برای درمان دارویی می‌تواند به بهبود سریع‌تر و کاهش عود آن کمک کند.